Wat partijen wél zeggen roept de vraag op of dat nu echt de lange termijn problemen zal oplossen.
Terwijl de werkloosheid al maanden 3,8% bedraagt en het aantal werkenden in juli een record bereikte (circa 9,84 miljoen, met een record aantal werkende vrouwen), weten we dat de komende vijf jaar door vergrijzing een grote uitstroom plaatsvindt en door ontgroening de instroom dit niet bijbeent. Voor werkgevers en HR voelt werven daardoor al geruime tijd als dweilen met de kraan open. Juist in die context is het opvallend hoe mager en versnipperd de arbeidsmarkt terugkomt in de onlangs door partijen gepubliceerde verkiezingsprogramma’s, de talkshowtafels en voor de microfoon tijdens mediaoptredens.
Wat partijen wél zeggen
Wat partijen wél zeggen roept de vraag op of dat nu echt de lange termijn problemen zal oplossen. GroenLinks-PvdA zet stevig in op verhoging van het minimumloon naar € 18,- per uur. Ter vergelijk; in de afgelopen jaren, sinds 2024, is Nederland met 6% verhoging op één na de grootste verhoger van het minimumuurloon. Alle buurlanden blijven met ontwikkelingen van 3-4% daar ruim achter. De VVD heeft ‘werk moet lonen’ opgetekend. Daar kun je het niet mee oneens zijn, natuurlijk. Maar wat betekent dat dan? Zelfs voor een stip-op-de-horizon-idee is het nog erg vaag. Ook JA21 blijft bij wat vage contouren door te signaleren over digitale vaardigheden en AI. De ChristenUnie lijkt tot nu toe het meest expliciet over arbeidsmarkt en vergrijzing en koppelt dat aan werk anders organiseren via de polder.
Scholing & ontwikkeling
Op het o zo belangrijke gebied van scholing en leven lang ontwikkelen noemen partijen wel het belang van permanente ontwikkeling, maar daarna wordt het angstvalig stil. Een concrete visie of gedachten over vormgeving en uitwerking ontbreken. Werkgevers van Nederland, u zult het zelf moeten gaan verzinnen en wij wachten af, lijkt wel zo’n beetje de boodschap. Er is natuurlijk niks mis met zaken via de polder regelen. Maar het zou zo fijn zijn als er wel een visie, strategie of meerjarenplan ligt voor deze problematiek.
Arbeidsmigratie
De afgelopen jaren heeft het asiel- en migratiethema de boventoon gevoerd in de politieke debatten. Opvallend is dat veel partijen, weliswaar nog niet in een programma, maar wel in hun media-uitingen, zinspelen op beperking van de arbeidsmigratie, net als in voorgaande jaren. Een standpunt dat met name door de PVV wordt uitgedragen, ook in het verkiezingsprogramma, tezamen met het afschaffen van expatregelingen. Banen zijn primair voor Nederlanders, stellen zij. Maar daar ligt nu net de crux. Er zíjn simpelweg straks niet meer genoeg Nederlanders om die banen in te vullen. Of ze hebben skills die niet passen bij de krapteberoepen. Tel daarbij op dat de PVV ook al jarenlang pleit voor een stop op de verhoging van de pensioenleeftijd en ook dit jaar weer in de plannen heeft opgenomen dat de AOW-leeftijd terug naar 65 moet. Dat staat op gespannen voet met de tekorten die overal alleen maar verder zullen toenemen. Ook hier geldt: de polder kan veel betekenen, maar visie, strategie en kaders zullen toch vanuit Den Haag moeten komen.
Laag op de agenda
Maar als de nood zo hoog is, waarom zijn andere thema’s dan actueler? Allereerst is het simpelweg timing: de grootste uitstroom vindt plaats na deze kabinetsperiode. Daarnaast vragen echte oplossingen een lange adem, een hervorming van de arbeidsmarkt en het raakt meerdere ministeries. Complex genoeg dus. En tot slot is het natuurlijk makkelijker om vanuit rechtvaardigheidsperspectief (loon, toeslagen, lasten) te kijken dan vanuit toekomstbestendigheid. Dat is verder van ons weg en dus, zo werkt dat nu eenmaal, minder relevant omdat het ook minder direct onze portemonnee raakt. Kortom: we zullen met elkaar de handschoen moeten oppakken en het met elkaar moeten regelen.
Wat betekent dit dan concreet?
Op het gebied van behoud kun je als werkgever al kijken naar seniorvriendelijke functies, demotiepaden, roosters die meer op maat gemaakt worden of interne mobiliteit. Op het gebied van instroom kun je nog eens kritisch kijken naar je aannameproces. Is het echt nodig om dat diploma, behaald in 1997, te hebben? Of kun je beter kijken naar skills en wat iemand de afgelopen jaren aan ontwikkeling heeft doorgemaakt? Laat technologie voor je werken, bekijk hoe en waar je AI kunt inzetten (en vergeet niet naar de effecten daarvan te kijken, zie ander artikel) en of je processen kunt herorganiseren. Vorm coalities met andere partijen om synergie te verkrijgen en gezamenlijk de problematiek te lijf te kunnen. En tot slot: anticipeer op cao effecten. Wat zou het doen als het minimum uurloon toch ineens € 18,- gaat worden?
Geen tijd om dit allemaal zelf op te pakken?
Het Aanvalsplan Bouw, Energie en Techniek is nu precies bedoeld om jou als werkgever te ontzorgen en deze dingen gezamenlijk met andere werkgeversorganisaties, O&O fondsen en vakbonden vorm te geven. Meer weten daarover of wil je meer weten over de arbeidsmarktontwikkelingen in het algemeen? Neem dan contact op met Fleur van Veghel.
Afbeelding: AI-gegenereerd